MAASTRICHT — Beiaardspelen met de focus op het publiek. Ook als je hoog in de toren zit te spelen contact houden met de mensen beneden door melodieuze en herkenbare muziek te spelen. Dat is de missie van Frank Steijns, stadsbeiaardier van Maastricht, Heerlen en Weert. Van jongs af aan ging hij met zijn vader Mathieu, stadsbeiaardier van Maastricht, mee de toren op en wist al vroeg wat hij later wilde gaan doen.
Wat hij nog niet wist was dat zijn werkterrein nauw verbonden zou zijn met het Johann Straussorkestvan André Rieu. Inmiddels speelt Frank 25 jaar beiaard in Weert en even zo lang als violist en soms als pianist in het orkest. Samen met André Rieu componeert en arrangeert hij in diens grote studio de muziek voor het orkest. Tijd om met deze bijzondere beiaardier eens in gesprek te gaan.
Frank, hoe combineer je de banen van beiaardier en van orkestlid die beide toch een vastgesteld rooster hebben?
Ik speel elke week in Weert, Heerlen en Maastricht. Als ik op tour ben met het orkest ga ik tussendoor naar mijn torens om beiaard te spelen. Met de auto en soms met het vliegtuig. Dan heb ik ook tijd om te arrangeren. Met de stadsgidsen van Maastricht heb ik een WhatsApp-groep aangemaakt. Als zij grote groepen toeristen in de stad rondleiden pas ik mijn bespelingen daarop aan. Dan staat er soms honderd man te applaudisseren voor het carillon. Ook vragen de gidsen het publiek om verzoeknummers op te geven, dat maakt grote indruk, zeker bij buitenlandse gasten.
Je speelt veel in combinaties met anderen?
Als ik ’s avonds met André Rieu speel op het Vrijthof dan speel ik daarvóór als pianist een paar uur met mijn Maastrichts Salonorkest. Ook als beiaardier speel ik samen met anderen vanaf de toren. Dat kan met een geluidsspoor zijn, met andere instrumenten of zoals laatst in Leiden met Gildas Delaporte als zanger!
Wat vind je van ‘hedendaagse muziek’ en hoe verhoudt zich dat tot het populaire genre waarin je je meestal begeeft?
Vroeger was ik erg geïnteresseerd in Avant Garde. Tegenwoordig vraag ik componisten, die voor mij schrijven, om het melodieus en toegankelijk te houden. Enkele jaren geleden was er in Heerlen een grote tentoonstelling over John Cage, daar waren veel kenners aanwezig. Dán speel ik alle stukken van Cage. Maar ’zomaar’ zal ik zulke muziek op een concert of marktbespeling niet gauw uitvoeren. Het inhaken op de actualiteit heb ik van het begin af aan gedaan: toen de Zangeres zonder Naam, die uit Weert kwam, in 1998 overleed, heb ik uit haar repertoire gespeeld. Alle tv stations kwamen erop af, maar deze geste werd in de beiaardwereld niet door iedereen gewaardeerd: te plat, te volks. Dat inhaken doen gelukkig veel beiaardiers tegenwoordig, zoals Malgosia die in Utrecht die bij het overlijden van Bowie geweldige publiciteit kreeg.
Ik beschouw de beiaard vooral als volksinstrument, meer dan een concertinstrument. Ik speel zo’n 90% licht en 10% klassiek. Op mijn eerste officiële concert in Maastricht heb ik uitsluitend hits uit de top 40 gespeeld. Ook een avondconcert met lichte muziek was toen niet onomstreden. Er zijn gelukkig tegenwoordig veel meer beiaardiers die uit de ivoren toren komen. Mijn grote voorbeelden zijn pioniers Boudewijn Zwart en Frank Dellapenna, die elk op hun manier, de beiaard voor een nieuw publiek wisten te winnen. Bij alles wat ik doe houd ik voor ogen dat ik de beiaard bij een zo groot mogelijk publiek bekend wil maken. De aansluiting met André Rieu hielp daarin natuurlijk. We hebben met mobiel carillon op tour met André Rieu voor zo’n 5 miljoen mensen gespeeld. Maar ook los van Rieu zoek ik de massa op. Vorig jaar speelde ik met mobiel carillon op een popfestival, 5000 jongeren dansten op carillonmuziek met beats. Die mensen hebben vaak voor het eerst een beiaardier aan het werk gezien. Dat die mensen nu weten wat een carillon is, en er een mooi gevoel bij hebben, is een eerste stap. Daarna mogen ze desgewenst de toren in. Ik wil eerst de massa bereiken en dan verder opvoeden, niet andersom.
Wat is jouw favoriete beiaard?
Moeilijk te zeggen. Maastricht heeft een prachtige beiaard die door de beide broers Hemony is gegoten maar Weert is echt ‘mijn kindje’. In 1991 werd de beiaard geïnstalleerd, in 1994 werd ik benoemd tot beiaardier van Weert en raakte ik in gesprek met meneer Raatjes, wat resulteerde in een Bes- en een Esklok. Vervolgens ging in 1996 de hele beiaard op de schop en kwam er voor 10.000 kg aan klokken bij!
Ik ben de eerste beiaardier van Weert en heb alles vanaf het begin kunnen opbouwen. Ik heb er kunnen experimenteren en binnenkort wordt een expositieruimte in de toren ingericht. Historische Weerter klokken uit het depot van het museum worden daar opgesteld. En er is veel belangstelling van de plaatselijke gemeenschap. Als er een concert is kun je zomaar twee wethouders aantreffen die uit belangstelling zijn gekomen.
Je bent voorzitter van Stichting Cloch’Art. Dat klinkt als iets voor daklozen. Wat moet ik mij daar bij voorstellen?
Toen enkele jaren geleden mijn mobiele carillon werd gestolen bleef ik berooid achter. Om een nieuw instrument te kunnen financieren heb ik een stichting met deze naam ‘klok-kunst’ opgericht.
Het nieuwe carillon is er gekomen en de stichting bestaat nog. Die wordt nu voor educatieve doeleinden ingezet. Bijvoorbeeld toen Maastricht Culturele hoofdstad van Europa was hebben wij het evenement ‘Magic Bells’ georganiseerd: 5000 schoolkinderen uit Maastricht met 5000 handbellen (die we met een container uit China hebben laten komen) musiceerden met elkaar op het Vrijthof. Het samenspel werd geregeld met gekleurde vlaggen. Zoiets vergeten die kinderen nooit en een band met het carillon is gesmeed.
Heb je een bijzondere band met het museum in Asten?
Mijn mobiele carillon heb ik om educatieve redenen in bruikleen gegeven aan het museum. Daar heeft het meer betekenis dan bij mij in de garage. Als ik het nodig heb haal ik het op. Volgend jaar ga ik er wellicht mee naar Canada. Het museum is prachtig en ik ben er vaak, maar een bestuursfunctie heb ik niet.
Overbodige vraag wellicht: heb je nog tijd voor hobby’s?
Wat ik leuk vind om te doen heeft altijd wel met muziek te maken: ik fotografeer en onderhoud met mijn foto’s de website van André Rieu. Het organiseren van alle evenementen vraagt ook veel tijd. Maar ik heb een prachtig vak!
Dick Klomp
